Kelti

KELTI


Ko su Skordisci

Prema onome što danas znamo o kulturnim zbivanjima u drugoj polovini IV veka pre naše ere, Kelti su se, šireći se iz prapostojbine u zapadnoj Evropi, preko srednje Evrope spustili i na jug - u srpsko Podunavlje. Na obodu Panonske nizije se zadržavaju i sa tog područja vrše snažni uticaj na starosedelačko stanovništvo. Prvi pokazatelji njihovog kulturnog prisustva u srpskom Podunavlju zabeleženi su na nekropoli u Doroslovu i ostavi metalnih nalaza iz Čuruga. Međutim, sigurne dokaze otkrivamo već na nekropoli u Pećinama kod Kostolca. Po velikoj sličnosti materijala sa Pećina i onog sa čeških i slovačkih lokaliteta, može se pretpostaviti da su prvi Kelti koji su se spustili u ove naše krajeve bili možda ogranak plemena Boja. Takođe je važno znati još jednu značajnu stvar: iz ovog prvog perioda keltskog naseljavanja u Srbiji ne poznajemo naselja, već potvrde njihovog prisustva otkrivamo samo u grobovima iz Doroslova, Karaburme i Pećina u Kostolcu. Ovo potvrđuje ideju da su Kelti u ovom periodu uporno tragali za prostorom koji je bio u skladu sa njihovim načinom života, pa su zbog stalne mobilnosti osnivali privremena naselja, koja su napuštanjem brzo propadala. A kako su bili konjanički narod, najčešće su birali ravničarske terene na obalama velikih reka.
Seobe keltskih naroda od V do III veka p.n.e.
Novodošli Kelti u Panoniji susreću domorodačka panonska plemena Breuke i Amantine, što je ubrzo dovelo do stvaranja jedne sinkretističke, mešovite kulture koju nazivamo Kulturom Skordiska.
Skordisci predstavljaju zajednicu plemena u kojoj je keltska komponenta imala primat u svim manifestacijama života: načinu stanovanja, izradi keramike na grnčarskom kolu, izrađivanju oružja, pa i u izradi nakita. Smatra se da ovaj plemenski savez nastaje nakon 279. godine p.n.e, po povratku preostale keltske vojske iz neuspelog pohoda na Delfe. Vrativši se u međurečje Save i Dunava, udružuju se sa onim Keltima koji su ostali na ovom prostoru i zajedno sa starosedelačkim panonskim plemenima osnivaju zajednicu Skordisaka. Njihovo prisustvo na ovom prostoru pratimo sve do sredine I veka naše ere, kada su politički i kulturno bili potpuno asimilovani, odnosno romanizovani.
Gde i kako su živeli

Prvi tragovi stambenih objekata Skordiska u Podunavlju datiraju iz vremena kraja II i početka I veka p.n.e. Za prethodni period nema nikakvih svedočanstava o načinu gradnje i izgledu njihovih kuća. Kelti su gradili svoje domove u okviru utvrđenih naselja, tzv. oppiduma, kao i van njih, na otvorenom, ravnom prostoru u manjim naseobinskim zajednicama, tipa manjih sela.
Tipično keltsko utvrđeno naselje - oppidum
Gradili su veće pravougaone kuće sa krovom na dve vode, kao i ukopane kolibe kupaste i šatoraste krovne konstrukcije, pokrivene najverovatnije materijalom iz najbližeg životnog okruženja (granje, slama, buseni trave i koža).
Selo Skordiska u srpskom Podunavlju
Nadzemni pravougaoni objekti građeni su uglavnom unutar utvrđenih naselja, po pravilu uz zidove. Broj ovakvih objekata unutar utvrda nije do sada određen, ali se može pretpostaviti da on nije bio preterano velik.
Nadzemna kuća Skordiska sa krovom na dve vode
Ukopane kolibe konstatovane su kako u opidima, tako i u naseljima na otvorenom. Veći broj ovakvih naselja otkriven je prilikom gradnje modernog auto-puta kroz Srem, a njihovo arheološko istraživanje pomoglo je da se rekonstruiše izgled ovih objekata i organizacija ovih naselja.
Tip keltskih ukopanih kuća-koliba
Državna i društvena organizacija Skordiska

Jak plemenski savez kao što je to bio savez Skordiska, iako sastavljen od raznorodnih etničkih struktura, morao je imati centralizovano ustrojstvo, u kome je glavnu reč vodio vrhovni plemenski poglavar. U izvorima su ovi plemenski poglavari poznati kao bazileusi (kraljevi). Međutim, institucija kralja može se uporediti samo u jakoj državnoj organizaciji, a mi znamo da Skordisci nisu bili državotvorni. Zato se ovi "bazileusi" mogu zapravo smatrati plemenskim vođama - knezovima.
Skordiski druid pod svetim drvetom (hrastom)
Svetovna vlast bila je u rukama ovih knezova, ali duhovna se u keltskom društvu nije mogla zamisliti bez ritualnih, religijskih i filozofskih znanja druida - sveštenika, filozofa, savetodavca... Pošto su Skordisci bili mešavina raznih etničkih grupa, ne zna se tačno uloga druida, ali je nesumnjivo da su njihova moć i značaj i ovde bili veliki.
Religija

Šarolika etnička struktura Skordiska uslovila je određenu specifičnost kada je u pitanju i panteon. Zato se logično može pretpostaviti da nisu obožavali zajedničke idole i bogove, već je svaka etnička zajednica poštovala svoja božanstva. Međutim, pošto je keltska etnička komponenta u ovom savezu bila superiorna, čini se da je u ovom smislu nametnula određeni uticaj, pa je moguće da su određena božanstva iz porodice boginje Dane poštovana kod svih članova zajednice. Pisani zapisi nisu ostavljeni, tako da je teško nešto konkretno reći, pa su, nažalost, sva domišljanja u vezi s ovim problemom - hipotetička.
Sahranjivanje

Pošto su stigli u Panoniju, Kelti donose sa sobom inhumaciju (skeletno sahranjivanje) kao osnovni način pokopavanja svojih mrtvih. Vrlo brzo, već početkom III veka, pojavljuje se spaljivanje kao ritualna manifestacija paralelna inhumaciji. Ovo se najbolje može utvrditi na Pećinama. Skordisci vremenom usvajaju u potpunosti spaljivanje kao osnovni način sahranjivanja. Spaljene ostatke pokojnika stavljaju ili u različite tipove posuda (zdele i lonce), ili ih izručuju direktno na zemlju, a oko gomile sa ovim ostacima ređaju grobne priloge. U ostacima sa lomače često se nalaze i predmeti koji su bili na pokojniku u trenutku spaljivanja. Sahrane su vršene u kružnim ili pravougaonim jamama dubine do 50 cm.

Privredni i trgovački život podunavskih Skordiska
Predmeti od metala

Skordisci su bili vrsni poznavaoci prerade metala. Od metala pravili su oružje, ukrasne predmete i novac. Kompletni sadržaj materijalne kulture Kelta, koji u našim prostorima označava i arheološku kulturu mlađeg gvozdenog doba, naziva se latenskom kulturom, prema značajnom nalazištu La Téne u Švajcarskoj.
Skordiski ratnik
Kelti u srpsko Podunavlje donose kratki mač (dužine oko 65 cm) šiljatog vrha i sa medaljonom na kraju kanije, kao i široko masivno koplje. Kasnije, u kulturi Skordiska dolazi do određene evolucije u razvoju mača. Tako se sada mač produžuje i dostiže dužinu do 80 cm, sa srcolikim ukrasom na kraju kanije. Vremenom se mač još produžuje, pa u poznom latenu, u drugoj polovini I veka p.n.e. dostiže dužinu do 110 cm. Ovo je sigurno bila posledica promene doktrine ratovanja. Na kopljima se takođe primećuju određene promene, tako da od masivnog i širokog evoluira do tankog i dugog do 50 cm, često ukrašenog geometrijskim motivima. Takođe se u srednjem latenu pored mača i koplja javlja i nož većih dimenzija, sa cevastom gvozdenom drškom, zatim bojni nož sa kuglom i bojni nož sa alkom na kraju rukohvata. Na kraju, kada Skordisci dolaze u čvršći kontakt sa rimskom civilizacijom, pojavljuje se kratko koplje za bacanje (džilit), kao i kratki mač.
Pored ofanzivnog oružja, Skordisci su koristili i defanzivno oružje - štit. Pravljeni su od čvrsto upletenog pruća, presvučenog kožom, a u sredini se nalazio umbo, tj. veća metalna aplikacija. Funkcija umba je bila veoma značajna. Njime je mogao da se nanese neprijatelju udarac, pa čak i da mu se oduzme oružje, ako se nekim slučajem mač protivnika zaglavi u unutrašnjosti umba.
Osim oružja, Skordisci su od metala izrađivali ukrasne predmete, koji predstavljaju vrstu materijala podložnu stalnim promenama i zbog toga je nakit u arheološkom smislu vrlo dragocen. Oduvek je čovek želeo da ukrasi svoje telo i da u tom smislu stalno istražuje. Tome su bili skloni i Kelti, pokazavši u svojoj umetnosti izuzetnu sposobnost prema shematizaciji, u kojoj su bili obuhvaćeni kako tradicionalni, tako i savremeni motivi i forme. Kelti u Podunavlje donose razne vrste nakita - fibule, narukvice, nanogvice, naušnice, pojaseve...
Ukrasni predmeti omiljeni kod Skordiska
Najranije keltske fibule s kraja IV veka pre n.e. bile su tzv. rastavne konstrukcije, sa modelovanom pačijom glavom. Nešto mlađem tipu fibula pripadaju one sa kuglastim ukrasom na posuvraćenoj nozi i lančanim privescima. Postoji čitav niz bogato ukrašenih fibula sa kuglom na posuvraćenoj nozi koje su otkrivene na lokalitetu Pećine kod Kostolca. Vremenom, u kulturi Skordiska primećuje se izuzetna potreba za funkcionalnošću, tako da se pojavljuju razne varijante žičanih fibula sastavne konstrukcije, koje su lišene ukrasnih detalja.
Najstarije keltske narukvice su šuplje, livene i glatke u obliku gusenice, kao i one sastavljene od velikih kalotastih članaka. Pored ovih, tu su i jednostavnije žičane, koje imaju dosta široko vreme upotrebe, kroz sve faze razvoja ove kulture.
Tipični izgled skordiske žene
Izuzetnu originalnost Skordisci su pokazali u izradi pojaseva. Kožni pojasevi su imali različito modelovane kopče, od kojih se naročito izdvaja kopča tipa Laminci, koja predstavlja izuzetnu simbiozu keltskih i tradicionalnih elemenata, a bila je omiljena u nošnji skordiskih žena. Među lančanim pojasevima treba pomenuti one sa dužim tordiranim člancima, koji su takođe bili sastavni deo ženske nošnje. Ovi pojasevi su bili deo i ratničke opreme, jer je njihova masivna konstrukcija omogućavala bezbedno nošenje mača. Takođe, posebno treba pomenuti astragalne pojaseve, koji u periodu poznog latena doživljavaju svoj drugi život, jer najstariji ovakvi pojasevi potiču iz pozne faze starijeg gvozdenog doba panonskog basena. I ovi pojasevi su pripadali ženskoj nošnji.

Metalni novac koji su kovali Skordisci

Novac

Prva kovanja keltskog novca datiraju s kraja IV i početka III veka p.n.e, što znači da su Kelti vrlo rano prihvatili instituciju novca, ne samo kao platežno sredstvo, nego i kao simbol statusa i prestiža. Razlikujemo nekoliko tipova kovanja ovog novca. Srpski tip, kovan u III veku, predstavlja monete veće debljine i na njemu se primećuje sažimanje elemenata sa novca makedonskih vladara Filipa II i Aleksandra Velikog, čiji su novac Kelti voleli da imitiraju (tj. falsifikuju). Tzv. prelazni tip sažima srpski i sremski tip, a karakterističan je po predstavama mitskog krilatog konja - pegaza. Sremski tip predstavlja rezultat prvog organizovanog keltskog kovanja, koje datira od sredine II pa do prve polovine I veka p.n.e. Na aversu (prednjoj strani novčića), obično se nalazi predstava bradate glave sa lovorovim vencem, a na reversu (zadnjoj strani) je predstava konja sa uzdignutom desnom nogom, ispod koga je točak sa paocima.
Krčedinski tip pripada kraju II i početku I veka. Na ovom tipu se primećuju sjedinjeni elementi tetradrahmi Filipa II i Aleksandra, a takođe se oseća i jak uticaj sa područja Transilvanije. Istočnoslavonski tip pripada drugoj polovini II veka p.n.e. i predstavlja kopije novca Audelonta. Na aversu je predstavljen monogram Audelonta, dok se na reversu nalazi lira.




Za kraj: šta su Skordisci jeli i pili

S obzirom na to da su Skordisci svoj životni prostor našli u priobalju velikih reka - Dunava, Save, Tise i Morave, razumljivo je da je sastavni deo njihove ishrane bila riba. Za ovo postoje i posredni arheološki dokazi, kao što su udice i osti. Pored ribe, ovi siloviti ratnici hranili su se i drugom vrstom mesa, kao što su divljač i domaće životinje. Iako je meso sigurno bilo osnov jelovnika Skordiska, u ishrani je korišćeno i povrće tipa sočiva i graška. Od žitarica, uglavnom je uzgajana jednoreda pšenica, mada su specijalističkim analizama otkrivene i neke druge vrste.
Lončarske peći i keramika Skordiska
Hranu su Skordisci spravljali u grubim posudama - situlastim, često grafitiranim loncima, tako otpornim na visoke temperature. U zemlju od koje je pravljeno ovo posuđe često su ubacivane i druge primese kao što su škriljac, sitno lomljeni kamen i školjke, a sve zarad pojačavanja vatrostalnih svojstava posuda. Pored ovih, izrađivane su kvalitetne posude na grnčarskom kolu - zdele, činije, dvouhi pehari i lonci, sve različitih oblika i dimenzija. Ove posude, Skordisci su pekli u specijalnim lončarskim pećima koje su imale perforiranu ploču (rešetku), na koju su ređane posude, dok je vatra ložena u ložištu ispod. Iznad poređanih posuda zatvarana je kalota, a tako pripremljena peć bila je spremna za loženje. Pronađene su dve vrste ovih peći - jednodelne i dvodelne.
Hlebna peć - princip pečenja
Postojale su i hlebne peći, koje su naravno korišćene u domaćinstvu. Konstruktivno su bile veoma jednostavne, a sastojale su se od ložišta, zasvedenog kalotom. Posle loženja jake vatre, gar i pepeo bi se sklanjao u stranu i u tako užarenu komoru stavljao se umešeno testo, a peć se zatvarala, dok hleb ne bi bio ispečen.
dr Miodrag Sladić
upravnik Arheološke zbirke Filozofskog fakulteta
Beograd

[You must be registered and logged in to see this link.]

Kelti

Indoevropljani
Indoevropski jezici
Albanski | Anatolijski | Armenski
Baltski | Keltski | Dački | Germanski
Grčki | Indo-iranski | Italski
Slavenski | Trački | Toharski
Indoevropski narodi
Albanci | Anatolci | Armenci
Balti | Kelti | Germanski narodi
Grci | Indo-arijci | Iranci
Italski narodi | Slaveni | Tračani | Tohari
Proto-Indoevropljani
Jezik | Društvo | Religija
Kurgan | Yamna | Svezana keramika
Teorije o migracijama

Indoevropski studiji



Kelti Kelti su indoevropski narod koji se je još u kameno doba većinom naseljavao između sadašnje Francuske i Češke (bilo ih je i na Balkanu). Pod pritiskom Germana bili su prinuđeni da se pomeraju ka zapadu i jugu (Britanija, sev. Španija, sev. Italija, zap. Francuska). Na prvom pogledu izgleda čudno da su Kelti stalno ratovali jedni protiv drugih i nikada nisu mogli da se ujedine. Ipak, moramo uzeti u obzir da verovatno o pojmu keltske nacije nisu bili ni svestani. Kelti su živeli u malim seoskim zajednicama. Radije su se bavili stočarstvom nego poljoprivredom. U borbi su bili vrlo hrabri, ali nisu umeli da se bore po uputstvima. Kada bitka počne svaki Kelt bi se borio sam za sebe. Keltska civilizacija održala se do danas u Irskoj, Škotskoj, Bretanji i Velsu.Sadržaj/Садржај
1 Keltska kultura
2 Gali i Rimljani
3 Britanski Kelti
4 Religija Kelta



Keltska kultura


Kelti su bili vrlo ratoboran narod, međutim i njihova kultura je bila vrlo razvijena. Od Grka i Rimljana naučili su da prave keramičke i bronzane posude. Uglavnom su ih ukrašavali apstraktnim i geometrijskim oblicima. Bronzane broševe i štitove ukrašavali su raznobojnim emajlom; pravili su veoma lepo oružje; pravili su veoma složene tvrđave; kovali su bakarni novac; bili su dobri pesnici i pevači. Kelti koji su živeli pri moru (Francuska i Belgija; Britanija) bili su dobri mornari, kao i brodograditelji. Međutim, u bici kod zaliva Kviberon, pokazalo se da ovi brodovi nisu dobri za ratovanje. Ratnička odeća Kelta sastojala se od metalnog šlema sa životinjskim rogovima, grudnih oklopa, pantalone. Oružje se sastojalo od dugih mačeva, kopalja, lukova i strela.


Gali i Rimljani

Rimljani su Kelte nazivali Galima. Sa njima su često dolazili u sukob. Pri seobi Kelta, jedan deo krenuo je ka Rimskoj republici i u 5 veku p.n.e. vršio napade na Etruriju. 390 god. p.n.e. pod vođstvom Brena, Kelti su upali u Rim i opustošili ga. Rimljani su uspeli da odbiju Kelte i sve do Julija Cezara, Kelti su ostali u granicama Galije i Britanije. Kada je Cezar postao konzul zatražio je da se njemu dodeli provincija Galija koju je tek trebalo osvojiti. Za vreme Cezara, jedini Kelti koji su imali nezavisnotst su Škotski i Irski gali (Pikti i Gelski kelti). Dok je bio Britaniji 52 god. p.n.e. dignut je opšti ustanak u Galiji pod vođstvom Versingetoriksa. Versingetoriks je čak postigao pobedu nad Cezarovom kod Gergovije, što je jedina poznata izgubljena Cezarova bitka. Versingetoriks je tada poveo vojsku u Aleziju, gde je utvrdio položaj čekajući pojačanje iz drugih delova Galije. Cezar ga je opkolio nizom rovova, te nije moglo biti bega. Versingetoriks je nameravao da dovede Cezarovu vojsku između svoje dve vojske, međutim kada je Galima stiglo pojačanje spoljni prsten Cezarove vojske porazio ga je, a tada je ostatak Rimljana krenuo na utvrđenje. Versingetoriks se tada predao i ustanak je konačno ugušen. To je bio i poslednji ustanak Gala. Nakon toga prihvatili su rimsku upravu i Galija nikada više nije postojala.


Britanski Kelti

Kelti u Britaniji poraženi su 54 god. p.n.e. od strane Cezara. Tek Oko 410 god n.e. rimske legije povukle su se iz Britanije pod naredbom cara Honorija. Nakon odlaska Rimljana, Kelti u Britaniji su nastavili da ratuju jedni protiv drugih sve do dolaska Angla i Saksonaca.
Na britanskim ostrvima naseljavala su se 3 keltska naroda.
Gelski kelti koji su živeli u Irskoj (Istorija Irske)
Škoti i Pikti koji su živeli u Škotskoj (Istorija Škotske)
Bretonski Kelti koji su živeli u Velsu (Istorija Velsa)


Religija Kelta


Kelti su bili mnogobožci.Prinosili su bogovima i ljudske žrtve, sve dok ih Rimljani nisu odvratili od toga. Njihova religija zabranjivala im je da jedu guske, zečeve i piliće. Njihovi sveštenici nazivali su druidi. Oni su obično smatrani za mudre ljude, sudili su (obično surovo) i vršili ulogu poglavice. Škoti su primili hrišćanstvo krajem 6. veka, a Irci još u 5. veku.

[You must be registered and logged in to see this link.]

Kelti na Juhoru


Lisica pronašla keltsko utvrđenje na planini Juhor
Lovci su odstrelili lisicu koja je u čeljustima držala konjsku uzengiju, u celoj Evropi otkriveno je 200, a samo na Juhoru 140 predmeta koji su pripadali Keltima

Do velikih arheoloških otkrića najčešće se dolazi slučajno. Tako je bilo i ovoga puta, na planini Juhor, u centralnoj Srbiji, zapadno od Paraćina, ispod najvišeg vrha koji se zove Veliki Vetren (773 m nadmorske visine).
To mesto su seljaci podjuhorskih sela uvek daleko zaobilazili, smatrajući ima nekih zlih sila i duhova. Upravo tu, pronađeno je keltsko utvrđenje.
Velike zasluge za ovo otkriće imaju lovci i jedna lisica. Naime, prilikom hajke, lovci su psima goničima naterali lisicu u beg.
Kad se lisica zavukla u svoju jazbinu, doveli su psa jamara i ona je morala da pobegne iz jame. Lovci su je spremno dočekali, a lisica je na iznenađenje lovaca u čeljustima držala neki čudan, metalni predmet, koji je ličio na uzengiju.

Ubrzo su arheolozi krenuli u akciju

Arheolozi su se zapitali, otkud ovaj deo konjske opreme u lisičjoj jazbini?
Lovci su počeli da otkopavaju jamu i naišli na još nekoliko metalnih predmeta. Analizu predmeta izvršili su stručnjaci, utvrdivši nešto, u šta se do sada nije verovalo, jer nisu postojali materijalni dokazi za to -da se radi o predmetima iz I veka pre nove ere, koji su pripadali Keltima i da su, dakle, Kelti i u Šumadiji i Pomoravlju imali velika utvrđenja!
Stručnjaci Arheološkog instituta iz Beograda, prilikom rekognosciranja terena, odnosno prilikom istraživanja i proveravanja lokaliteta koje su označili lovci, došli su do još većeg otkrića. Ne samo da je reč o nekoliko predmeta koji su pripadali Keltima, nego je otkrivena, u stvari, velika ostava keltske konjičke jedinice, sa mnogim predmetima. To znači da je na ovom mestu, u centralnoj Srbiji, postojalo pre nove ere veliko keltsko utvrđenje. Pronađeno je ukupno 140 predmeta, kao što su koplja, noževi, strelice, uzengije, figure konja... Svi pronađeni predmeti, od kojih su neki posrebreni, nalaze se u Narodnom muzeju u Beogradu.
Tako je pronađeno jedino keltsko utvrđenje na prostoru Srbije, koje daje materijalnu potvrdu pisanim antičkim i ranovizantijskim izvorima, da su Kelti pre nove ere živeli na celom prostoru naše zemlje gde su imali velika utvrđenja. Kelti, u rimskim izvorima poznati kao Gali, u Grčkim kao Galati, a u germanskim izvorima kao Valhasi, osnivači Singidunuma (Beograda) i Kapedunuma (Užice), bili su nosioci kulture mlađeg gvozdenog doba, odnosno takozvane Latenske kulture. Pomešali su se sa drugim narodima i posle rimskih osvajanja od IV do I veka pre nove ere, počeli da gube narodnost i jezik dok nisu sasvim nestali.
Danas se keltski govori još samo u Bretanji, nekim delovima Engleske, Velsa, Škotske i Irske i na ostrvu Man u Irskom moru. Tim jezikom, odnosno savremenom varijantom keltskog, govori danas samo oko tri miliona ljudiPamti se da je otkriće tada stvorilo uzbuđenje i među lovcima, naročito jagodinskim, kojima je pripadao baš taj deo juhorskog lovišta gde je došlo do velikog arheološkog otkrića.

Ovo otkriće, koje je promenilo udžbenike istorije, doprinelo je boljem upoznavanju nekada velikog i slavnog keltskog naroda, čija su plemena u drugom milenijumu pre nove ere živela sa obe strane reke Rajne, sve do Dunava i Labe, u periodu od IX do V veka pre nove ere naselila Britanska ostrva, zatim između IV i III veka pre nove ere i Balkan.
Kelta je, dakle, bilo i u Šumadiji i Pomoravlju, a za ovo važno otkriće zaslužna je jedna lisica

[You must be registered and logged in to see this link.]

ko su kelti

Kelti su indoevropski narod koji se je još u kameno doba većinom naseljavao između sadašnje Francuske i Češke (bilo ih je i na Balkanu). Pod pritiskom Germana bili su prinuđeni da se pomeraju ka zapadu i jugu (Britanija, sev. Španija, sev. Italija, zap. Francuska). Na prvom pogledu izgleda čudno da su Kelti stalno ratovali jedni protiv drugih i nikada nisu mogli da se ujedine. Ipak, moramo uzeti u obzir da verovatno o pojmu keltske nacije nisu bili ni svestani. Kelti su živeli u malim seoskim zajednicama. Radije su se bavili stočarstvom nego poljoprivredom. U borbi su bili vrlo hrabri, ali nisu umeli da se bore po uputstvima. Kada bitka počne svaki Kelt bi se borio sam za sebe. Keltska civilizacija održala se do danas u Irskoj, Škotskoj, Bretanji i Velsu.
Keltska kultura.Kelti su bili vrlo ratoboran narod, međutim i njihova kultura je bila vrlo razvijena. Od Grka i Rimljana naučili su da prave keramičke i bronzane posude. Uglavnom su ih ukrašavali apstraktnim i geometrijskim oblicima. Bronzane broševe i štitove ukrašavali su raznobojnim emajlom; pravili su veoma lepo oružje; pravili su veoma složene tvrđave; kovali su bakarni novac; bili su dobri pesnici i pevači. Kelti koji su živeli pri moru (Francuska i Belgija; Britanija) bili su dobri mornari, kao i brodograditelji. Međutim, u bici kod zaliva Kviberon, pokazalo se da ovi brodovi nisu dobri za ratovanje. Ratnička odeća Kelta sastojala se od metalnog šlema sa životinjskim rogovima, grudnih oklopa, pantalone. Oružje se sastojalo od dugih mačeva, kopalja, lukova i strela.

Gali i Rimljani

Rimljani su Kelte nazivali Galima. Sa njima su često dolazili u sukob. Pri seobi Kelta, jedan deo krenuo je ka Rimskoj republici i u 5 veku p.n.e. vršio napade na Etruriju. 390 god. p.n.e. pod vođstvom Brena, Kelti su upali u Rim i opustošili ga. Rimljani su uspeli da odbiju Kelte i sve do Julija Cezara, Kelti su ostali u granicama Galije i Britanije. Kada je Cezar postao konzul zatražio je da se njemu dodeli provincija Galija koju je tek trebalo osvojiti. Za vreme Cezara, jedini Kelti koji su imali nezavisnotst su Škotski i Irski gali (Pikti i Gelski kelti). Dok je bio Britaniji 52 god. p.n.e. dignut je opšti ustanak u Galiji pod vođstvom Versingetoriksa. Versingetoriks je čak postigao pobedu nad Cezarovom kod Gergovije, što je jedina poznata izgubljena Cezarova bitka. Versingetoriks je tada poveo vojsku u Aleziju, gde je utvrdio položaj čekajući pojačanje iz drugih delova Galije. Cezar ga je opkolio nizom rovova, te nije moglo biti bega. Versingetoriks je nameravao da dovede Cezarovu vojsku između svoje dve vojske, međutim kada je Galima stiglo pojačanje spoljni prsten Cezarove vojske porazio ga je, a tada je ostatak Rimljana krenuo na utvrđenje. Versingetoriks se tada predao i ustanak je konačno ugušen. To je bio i poslednji ustanak Gala. Nakon toga prihvatili su rimsku upravu i Galija nikada više nije postojala.

Britanski Kelti

Kelti u Britaniji poraženi su 54 god. p.n.e. od strane Cezara. Tek Oko 410 god n.e. rimske legije povukle su se iz Britanije pod naredbom cara Honorija. Nakon odlaska Rimljana, Kelti u Britaniji su nastavili da ratuju jedni protiv drugih sve do dolaska Angla i Saksonaca.
Na britanskim ostrvima naseljavala su se 3 keltska naroda.
Gelski kelti koji su živeli u Irskoj (Istorija Irske)
Škoti i Pikti koji su živeli u Škotskoj (Istorija Škotske)
Bretonski Kelti koji su živeli u Velsu (Istorija Velsa)

Religija Kelta
Kelti su bili mnogobožci. Prinosili su bogovima i ljudske žrtve, sve dok ih Rimljani nisu odvratili od toga. Njihova religija zabranjivala im je da jedu guske, zečeve i piliće. Njihovi sveštenici nazivali su druidi Oni su obično smatrani za mudre ljude, sudili su (obično surovo) i vršili ulogu poglavice. Škoti su primili hrišćanstvo krajem 6. veka, a Irci još u 5. veku.

[You must be registered and logged in to see this link.]

Kralj Artur

Kralj Artur

Kralj Artur (Arthur, Artus) bio je britanski kralj koji je vladao oko 500. godine. Artur je jedan od najpoznatijih likova keltske mitologije; od 13. stoljeća on je središnji lik brojnih književnih djela.

Velški kroničar Nenije u svom djelu Historia Britonum (oko 800. godine) spominje Artura kao vođu keltskih Brita u 12 bitaka protiv Anglosasa.Taj pohod završava Arturovom pobjedom u bitki kod Mons Badonicusa,516. Međutim, najstariji prijepis Historia Britonum je iz godine oko 1000., pa nije dovoljno pouzdan. Nenije ističe i da se u Britaniji u prvoj polovici 6. stoljeća, nakon odlaska Rimljana, živjelo mirno i bez ratova. Općenito, izvori povijesnih podataka o Arthuru magloviti su i nejasni, ali svi se slažu oko činjenice da je krajem 5. st. na teritoriju današnjeg Walesa i Engleske, u tadašnjem britskom kraljevstvu Powys, živio ratni vođa koji je objedinio razjedinjena britska kraljevstva u borbi protiv nadirućih Angla i Sasa (svi izvori ističu da Arthur nije bio kralj, nego "Dux bellorum" - ratni vođa). Smatra se da Arthur nije bilo njegovo pravo ime, nego titula, koja je simbolizirala udruživanje Brita koji su zadržali stare, keltske običaje, i onih Brita koji su tijekom vladavine Rimljana romanizirani i koji su prihvatili kršćanstvo. Te su dvije frakcije, naime, bile u sukobu u vrijeme početka invazije Angla i Sasa, i bilo ih je potrebno ujediniti. Stoga je Arthur uzeo ovaj pseudonim, skovan od britske i latinske riječi za medvjeda - simbol Arthurov - "Arth" i "Ursus" - od čega je nastalo ime "Arthursus" - tj. "Arthur". Prema nekim izvorima, britska su kraljevstva bila tako posvađana da je čovjek koji bi ih ujedinio morao doći izdaleka - stoga postoje pretpostavke da je Arthur zapravo došao iz plemena Votadini (Goddodin) koje je živjelo na području na kojem se danas nalazi grad Edinburgh. Arthurove sjajne pobjede nad Sasima, koje su zabilježene u povijesti, vjerojatno su bile posljedica njegove jedinstvene borbene taktike koja se oslanjala na upotrebu konjice - roda vojske nepoznatog barbarskim plemenima koja su nadirala s istoka Britanskog otoka. Postoji teorija prema kojoj su njegovi konjanici ("vitezovi") bili potomci Sarmaćana, prisiljeni na službu Rimskom carstvu, koji su bili vrhunski jahači (ova teorija prikazana je u filmu "Kralj Arthur"). Prema nekim drugim teorijama, bili su to ostaci rimske aristokracije ("equites") koja je bila obučena za upotrebu konja u ratovanju. Nakon niza od 12 sjajnih pobjeda protiv osvajača, čini se da je Arthur postao žrtva istih onih sukoba među kraljevstvima zbog kojih je i došao na položaj zapovjednika - bitka kod Camlanna, u kojoj je poginuo, bila je navodno sukob dva britska kraljevstva. Nedugo po njegovoj smrti, Angli i Sasi nastavili su s osvajanjem Britanskog otoka, i samo 50 godina nakon njegove smrti posljednji Briti bili su potisnuti u udaljena brda Walesa i Cornwalla, gdje su se do današnjih dana sačuvali stari keltski običaji. Godine 1191. u gradu Glastonbury navodno su pronađeni posmrtni ostaci kralja Artura i kraljice Genoveve. Kosti su kasnije prebačene u gradsku crkvu, ali je grob uništen u doba engleske reformacije, a kosti su nestale. Međutim, otkrilo se da je riječ o propagandnom potezu tadašnjih lokalnih vlasti, koje su željele privući hodočasnike. Pravi Arthurov grob nikada nije otkriven, iako je prema legendi prenesen na otok Avalon, kako bi njegove smrtne rane zacijelile.

Legenda o Arturu

Legenda o kralju Arturu prvi se put iznosi u djelu Historia Regum Britanniae,oko 1139. Artur se spominje i u djelima Bruta, oko 1200. godine, Layamona, zatim Le Morte d'Arthur od Thomasa Maloryja, a najpoznatiji biograf kralja Artura je Geoffrey of Monmoutha. Ističu se i djela Roberta de Borona: Joseph d'Arimathe, Merlin i Perceval.

Likovi u legendama o kralju Arturu nisu uvijek u istim odnosima, već su povezani različito u raznim verzijama priče. Artur je sin kralja Utera Pendragona i kraljice Igraine. Njegova draga kojom se ženi jest Genoveva (Guinevere). Lancelot je Arturov najbolji prijatelj i najpouzdaniji vitez. Međutim,ljubavna veza Lancelota i Genoveve označava i početak Arturova pada. Merlin je mudar čovjek i čarobnjak. Morgana (Morgan le Fay) je Arturova sestra koja mu otkriva ljubavnu vezu Lancelota i Genoveve. U drugim verzijama ona je vila ili simbol sreće, a ponekad i negativan lik koji želi vladati umjesto Artura. Tu su još i vitezovi Parsifal, Galahad i Gawain, koji se ističu kao idealni vitezovi odani Arturu.

Njegov mač Excalibur i priča o maču u kamenu opće su poznati. Artur kao mladić vadi mač iz kamena. Legenda tvrdi da onaj koji izvuče mač jest sin Utera Pendragona, pa Artur postaje kralj. Okrugli stol, za kojim sjede Arturovi vitezovi okruglog stola i dvorac Camelot također su sastavni dio u pričama o kralju Arthuru. Posebno treba spomenuti potragu za gralom. Gral, mistični predmet, može pronaći samo vitez čista srca. Time se u srednjem vijeku objašnjavalo koje osobine mora imati idealan vitez.

U nekim verzijama Artur pogiba u boju protiv svog nećaka Mordreda, koji je digao bunu protiv njega. U kasnijim verzijama Mordred je sin incestuozne veze Artura i njegove sestre Morgane. Bitka kod Camlanna, 537., prema tradiciji je bitka gdje je Artur poginuo. Nakon bitke Artura odvode na otok Avalon, gdje mu rane zacjeljuju. Prema priči, jednog dana Artur će se vratiti i ponovo vladati.



[You must be registered and logged in to see this link.]