Najstariji gradovi na svetu

[You must be registered and logged in to see this image.]

Veruje se da je najstariji grad na svetu nastanjen i u naše dane, a to je Biblos u Libanu. Biblos je ime koje su Grci dali feničanskom gradu Gubla ili Gebal, a danas ga Arapi nazivaju Dž'bejl. Prema feničanskom istoričaru Sunhunijatonu, koji je već prešao i na onu stranu legende i mnogi i ne veruju da je zaista i postojao, Biblos je najstariji grad koji je ikada sagrađen. Zanimljivo je da su Grci ime Byblos, što znači papirus, dali ovom gradu iz sasvim prozaičnih razloga - zato što se upravo iz njega izvozio u Veliku Grčku slavni egipatski papiroliki proizvod. Biblos se nalazi na mediteranskoj obali Libana, oko 42 kilometara severno od Bejruta. Veoma je interesantan za arheologe, naravno, a ima šta i da se vidi, pored lepog mora.
Drugi na listi najstarijih gradova je iranski grad Susa, ili Seleukija. Iranci ga zovu Šuš, a nalazi se 240 kilometara istočno od reke Tigar, u provinciji Huzistan. Pored toga što je bila najstariji grad drevne persijske civilizacije, Susa je i danas veoma živopisno naselje, budući da šiitski Iranci i persijski Jevreji ovde poštuju proroka Danila. Susa je osnovana oko 4000. godine pre naše ere, a dokazi o civilizaciji koja je bojila grnčariju sežu do 5000 godina pre naše ere. Susa je bila prestonica Elamskog carstva. Napadalo ju je i Vavilonsko i Asirsko carstvo. Spominje se u Ketuvimu u hebrejskoj Bibliji, uglavnom u Knjizi o Jestiri, ali i u Knjizi o Nemiji i Danilu. I Danio i Nemija živeli su u njoj za vreme vavilonskog ropstva u šestom veku pre naše ere. Grob za koji se pretpostavlja da pripada Danilu nalazi se u oblasti Suse i poznat je pod nazivom Šuš-Denijel. Ova velika svetinja označena je neobičnim belim kamenom koji nije simetričan. I to je vredno mesto za posetu.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Jerihon, Palestina: 9.000 godina p.n.e.
Jerihon je neolitsko naselje i najstariji kontinuirano naseljeni grad. Naselje je bilo okruženo bedemom s kulama, a unutar bedema je živelo između 1.000 i 1.500 stanovnika. Grad se nalazi u blizini reke Jordan na Zapadnoj obali i danas u njemu živi oko 20.000 ljudi.

Vavilon, Liban: 5.000 godina p.n.e.
Vavilon su osnovali Feničani i nazvali ga Gebal, a Grci koji su uvozili papirus iz grada nazvali su ga Biblos, iz te je reči izveden i naziv Biblija. Glavne turističke atrakcije su feničanski hramovi, dvorac Biblos i crkva Svetog Ivana Krstitelja.

Alepo, Sirija: .4300 godina p.n.e.
Alepo je najnaseljeniji Sirijski grad sa oko 4,4 miliona stanovnika i našao se na trećem mestu liste najstarijih, kontinuirano naseljenih svetskih gradova.

Damask, Sirija: 4.300 p.n.e.
Iako neki tvrde da je Damask najstariji u kontinuitetu naseljeni grad sveta, na ovoj se listi našao na trećem mestu zajedno s Alepom. Damask je u rimsko doba bio veoma važan grad, a bio je i vojna baza vojske koja se borila protiv Persijanaca.

Susa, Iran: 4.200 godina p.n.e.
Susa je bio glavni grad Elamskog carstva pre nego što su ga osvojili Asirci. Grad je smešten oko 250 km istočno od reke Tigar, u današnjem jugozapadnom Iranu.

Faijum, Egipat: 4.000 godina p.n.e.
Grad se nalazi jugozapadno od Kaira i drevni je egipatski grad koji je poštovao svetog krokodila Petsučosa.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Sidon, Liban: 4.000 godina p.n.e.
Tridesetak kilometara južno od Bejruta smestio se Sidon, a grčki istoričar Strabon navodi Sidon kao jedan od najstarijih feničanskih gradova.

Plovdiv, Bugarska: 4.000 godina p.n.e.
Drugi po veličini grad u Bugarskoj, odmah iza Sofije, sa 379.882 stanovnika. Plovdiv je izuzetno značajan privredni, kulturni, univerzitetski i transportni centar tog dela Bugarske i ima mnoge antičke ostatke, uključujući rimski amfiteatar i osmanska kupatila.

Gaziantep, Turska: 3.650 godina p.n.e.
Nalazi se u južnoj Turskoj, u blizini granice sa Sirijom, a istorija grada proteže se još od Hetita.

Bejrut, Liban: 3.000 godina p.n.e.
Bejrut je glavni grad Libana i njegov kulturni, administrativni i ekonomski centar. Grad se nalazi na mediteranskoj obali.



[You must be registered and logged in to see this image.]


Jerusalem, Izrael: 2.800 godina p.n.e.
Jerusalem je grad na Bliskom istoku, na području današnjeg Izraela i Palestine. Jerusalem na starohebrejskom znači Posed dvostrukog mira, a duhovno je središte jevrejskog naroda i islama, te treći najsvetiji grad.

Tir, Liban: 2.750 godina p.n.e.
Tir je osnovan oko 2750. godine pre Hrista, prema grčkom istoričaru Herodotu. Danas je u gradu turizam najveća industrija.

Arbil, Irak: 2.300 godina p.n.e.
Severno od Kirkuka nalazi se Arbil, nekada je bio glavni grad za zaustavljanje na Putu Svile.

Kirkuk, Irak: 2.200 godina p.n.e.
Grad koji je sada centar iračke naftne industrije, smešten je oko 200 km severno od Bagdada, a ruševine 5.000 godina starog kaštela još su vidljive.

Balkh, Afganistan: 1.500 godina p.n.e.
Poznat kao Baktra, nalazi se u severnom delu Afganistana i Arapi ga opisuju kao Majku gradova. Grad je doživeo vrhunac između 2500. i 1900. p.n.e, pre uspona Persijskog carstva i Medijaca. Moderni Balkh je dom pamučne industrije.

Atina, Grčka: 1.400 godina p.n.e.
Kolevka zapadne civilizacije i rodno mesto demokratije, atinska baština je i dalje vrlo evidentna. Prepuna grčkih, rimskih i vizantijskih spomenika i ostataka, izuzetno je popularno turističko odredište.

Larnaka, Kipar: 1.400 godina p.n.e.
Osnovan kao Kitium od strane Feničana, Larnaka je dobro poznata po svojoj rivi na kojoj se nalaze palme. Arheološka nalazišta i brojne plaže privlače brojne posetioce.

Teba, Grčka: 1.400 godina p.n.e.
Grad je smešten severno od Kiteronskih planina, koje dele Beotiju od Atike, te na južnom rubu Beotijske ravnice. Teba je igrala važnu ulogu u grčkoj mitologiji s obzirom na to da se u njoj odvijaju priče o Kadmu, Edipu, Dionisu i ostalima.

Kadiz, Španija: 1.100 godina p.n.e.
Kadiz je dom Španske mornarice od 18. veka. Nalazi se na obali Atlanskog okeana, tačnije na ostrvu koje je s kopnom povezano velikim nasipom. Ovu važnu luku štiti masivni lukobran.

Varanasi, Indija: 1.000 godina p.n.e.
Smešten na zapadnoj obali Ganga, Varanasi, poznat i kao Benares, važan je sveti grad i za hinduse i za budiste. Prema legendi, osnovan je pre 5.000 godina, iako moderni naučnici veruju da je to bilo pre 3.000 godina.

Britanski "Telegraf" sastavio je listu najstarijih, kontinuirano naseljenih gradova na planeti.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Jerevan (jer. Երևան) je glavni grad Jermenije. U njemu prema procenama živi 1.088.300 stanovnika. Nalazi se na reci Hrazdan.

Jedan je od najstarijih gradova na svetu (osnovan pre 2780 godina).

Arheološki nalazi svedoče da je urartijanska vojna tvrđava zvana Erebuni (Էրեբունի) ustanovljena 782. p. n. e. po naređenju kralja Argistisa I na mestu današnjeg Jeravana, da bi služila kao stražarsko utvrđenje protiv varvarskih napada sa severnog Kavkaza, te je zbog toga jedan od najstarijih gradova na svetu. Od tada je mesto bilo od strateškog značaja kao raskrsnica karavanskih puteva između Evrope i Indije. Naziv Jerevan dobio je još u 7. veku posle Hrista, kada je bio glavni grad Jermenije pod
persijskom vlašću.

Zbog svojeg strateškog značaja Jerevan je vekovima bio stalan uzrok sukoba i menjao je gospodare, Persijance i otomanske Turke. Godine 1827. zauzela ga je Rusija a formalno ga otcepila od Persijanaca 1828. Posle ruske revolucije 1917. Jerevan je tri godine bio glavni grad nezavisne Jermenije, a 1920. postao je prestonica novoformirane Jermenske Sovjetske Socijalističke Republike, jedne od 15 republika Sovjetskog Saveza. S raspadom Sovjetskog Saveza Jerevan je postao glavni grad nezavisne Republike Jermenije 1991.

Jeravan je vodeći industrijski, kulturni i naučni centar u kavkaskom regionu. Kao centar jermenske kulture, Jerevan je i sedište Jerevanskog državnog univerziteta (osnovan 1920), Jermeske akademije nauka, istorijskog muzeja, opere, muzičkog konzervatorijuma i nekoliko tehničkih institucija. Matenadaranski arhivi imaju bogatu kolekciju drevnih jermenskih, starogrčkih, sirijskih, jevrejskih, rimskih i persijskih rukopisa. Jerevan ima nekoliko velikih javnih biblioteka, veći broj muzeja i pozorišta, botaničku baštu i zoo vrt. On je takođe i važan železnički čvor i veliki trgovački centar poljoprivrednih proizvoda. Industrija u gradu proizvodi predmete od metala, mašine i alate, električnu opremu, hemikalije, tekstil i prehrambene proizvode.

Dve najveće turističke atrakcije su ruševine Urartu i rimske tvrđave. Aerodrom u Jerevanu zove se Zvartnoc. Jermenski hotel Meriot nalazi se u centru grada, na Trgu Republike (koji je poznat kao Hraparak).



[You must be registered and logged in to see this image.]

[You must be registered and logged in to see this image.]

Najstariji nastanjeni grad na svetu u kontinuitetu pominje se pod imenom Dimaška u hijeroglifskim tablicama nađenim u Egiptu kao jedan od osvojenih gradova u 15. veku p. n. e. Danas su na ulasku u Damask (Damascus) kao u Novom Beogradu - novi soliteri.

Za razliku od novobeogradskih, na ovim soliterima u izgradnji već se nalaze crno-bele slike predsednika Bašara al Asada. Na ulicama je mnogo žena pokrivenih od glave do pete, ali ima i dosta žena moderno obučenih, u zapadnjačkom stilu, koje nose farmerke, s tim što im je kosa obavezno pokrivena raznobojnim maramama. Neki od muškaraca obučeni su u tradicionalne bele haljine, sa belim kapama na glavi.

Najstarija ulica na svetu

U centru Damaska nalazi se opasan zidinama stari deo grada u kome su najpoznatije znamenitosti grada - pokriveni suk Hamedije, džamija Omajad i palata Asr Betl Adem iz 18. veka.

Stari grad je ispresecan uskim uličicama s prepunim prodavnicama u kojima se nudi sve - od sandala i cipela od devine kože; tepiha svih boja, vrsta i veličina; stolnjaka i prekrivača; tkanina i svile; parfema malih bočica od 10 ml mirisa mirte ili ruže; prekrasnih, tradicionalno rezbarenih stočića.



Posebno uživanje u starom gradu je ispijanje tradicionalne sirijske kafe u prekrasno uređenom malom kafeu "Albal cafe" gde obavezno poslužuju i flašu hladne flaširane vode u omotaču od pletenog drveta. A u ovom delu Damaska nalazi se i najstarija ulica na svetu koja se zove Prava ulica i nije menjala svoj pravac do danas.

Na ulasku u najstariji bazar na svetu nalazi se slika Bašara al Asada, a onda pravi orijentalni ambijent - radnje sa svim i svačim: nakitom, tekstilom, suvenirima, starinama... Između se provlače prodavci toplih napitaka. Nose ga na leđima, šoljice su napred na jednoj tacni, malo se nagnu i sipaju kafu ili čaj u čašicu.

Ljudi se okupljaju i oko prodavca soka od duda. Bazar je dug oko 500 metara ali ima i nekoliko ulica sa leve i desne strane. Jedna je posvećena samo parfemima i tu ćete naći ekstrakte svih mirisa koji postoje na svetu. Sirijcima su omiljeni "šanel 5" i "bugarska ruža".



Na kraju bazara vide se rimski stubovi i otvara se mali trg sa glavnim ulazom u džamiju Omajad. Bila je prvo hram Jupitera, onda je pretvorena u katedralu posvećenu svetom Ivanu Krstitelju, da bi potom postala bogomolja muslimana.

Glava sveca i danas leži u grobu unutar nje. Kada su muslimani odlučili da je otkupe od hrišćana (za izgradnju četiri crkve na drugim relacijama), grob je ostao a klanjaju mu se i muslimani. Vernici se okupljaju u velikom broju i dodiruju i ljube rešetke koje opasuju baziliku jer se u islamu veruje da "baraka" tj. moć svetaca da čine dobra dela, ostaje uz njih i posle smrti, pa bi svi da malo pozajme od tog dara.

Ulaznica košta 50 dinara, žene moraju biti obavezno pokrivene od glave do pete i dobija se kabanica. Ulazi se sa strane gde je i prijemna kancelarija, a ne na glavni ulaz, koji je samo za muslimane. Podignuta još u 8. veku, jedna je od najstarijih (a sigurno i najlepših) džamija na svetu. Prilikom obuvanja žene dobijaju i mali paravan - pokazivanje nožnih prstiju smatra se činom nepristojnosti.

Taksiranje "jugom"

Damask je vrlo bezbedan grad. I danas je ovde aktuelan Trg vešanja gde su do pre 50 godina vešani čak i sitni razbojnici. Danas su javna vešanja rezervisana samo za okorele prestupnike. Sirijci su izuzetno ljubazni i gostoprimljivi ljudi.

Ukoliko se nekom obratite za pomoć, on će ostaviti sav svoj posao i voditi vas makar i dva kilometra da vam pokaže gde možete naći jeftinije to što vas interesuje. Za razliku od Egipćana nikad vam to neće naplatiti. Vrlo su ljubopitljivi kad su stranci u pitanju i vole da vežbaju engleski. Mnogi od njih su studirali u Beogradu do kraja 80-ih, pa često govore i srpski.

Zanimljivo je da hrišćanstvo u Siriji nije podeljeno. Njihove crkve imaju i freske i katoličke kipove, posebno Marije Magdalene i sv. Franje Asiškog, drže se starog kalendara i krste s tri prsta zdesna nalevo. Omiljeno taksi vozilo je "jugo florida" i većina taksista vozi "juga".

Vožnja je jeftina, oko 50 dinara za 10 kilometara, ali obavezno naglasite da uključe taksimetar, inače će vas koštati duplo skuplje. Takođe, ako uzmete taksi pre 10 ujutro kad se otvaraju dućani, tražiće vam 10 dinara više jer su počeli da rade pre radnog vremena. Naplatiće vam 10 dinara više i ako zbog vas upadnu u saobraćajnu gužvu.

Prosečna sirijska plata je 200-300 dolara, ali je hrana vrlo jeftina. Jedan solidan obrok brze hrane koštaće vas 200 dinara, a u elitnim restoranima kao što je "Opalajn" raskošan obrok za dve osobe košta 750 dinara.
Saobraćajna pravila u Damasku uglavnom ne postoje.

U gradu ima nekoliko semafora, a na putu je obeležena samo žuta traka, ostale ne postoje. Većina kola stoga krase udubljenja, ali se sve razmirice završavaju dogovorom, psovanje je zabranjeno, a ukoliko se nekom omakne da opsuje majku ili sestru, uvređeni će pucati bez razmišljanja.

Na sudu se ovo tretira kao ubistvo iz nehata i dobijaju se blage kazne ili oslobađajuće presude. U autobusu se pored tuđe žene nikada ne seda, osim ako ugledaju strankinju, ali i tada će se odmah povući ako im saopšti da je udata.

U Siriji nisu tako retki mešoviti brakovi muslimana i hrišćana, samo su pravila drugačija. Ako je žena hrišćanka, ne mora da pređe u islam, ako je muslimanka, njen muž mora da pređe u islam. Ako se ona odrekne vere, njena porodica ima pravo da je ubije.

Za sestru je brat zakon u porodici, pa da je i najmlađi. Njega niko ne sme da pita gde ide i kad se vraća, niti sestra sme da mu nešto prigovori. Za ženu je nezamislivo da pred ocem i rođacima zapali cigaretu.

Momak i devojka čiju su vezu veridbom ozvaničili roditelji mogu izlaziti u klubove i kafiće, ali samo do 10 uveče. Tad se obično pije limunada sa sveže mlevenom nanom, ceđeni sokovi, voćni kokteli i bezalkoholno pivo, a možete dobiti i sok od šećerne trske. Momak onda ispraća devojku i on je slobodan za diskoteku. Ulaz u bolju diskoteku košta 300 dinara uz dva besplatna pića. Momci obožavaju votku, tekilu i meksičko pivo.

Nemojte da vas zbuni ako na ulici ugledate dva muškarca kako se drže za ruke. To znači da su oni najbolji prijatelji i tako iskazuju prijateljstvo jedan drugom. Obično se drže za mali prst.

[You must be registered and logged in to see this image.]

JERUSALIM
SVAČIJI I NIČIJI GRAD
Grad u kojem se nalaze najznačajniji istorijski spomenici hrišćanstva, judaizma i islama


Jerusalim je grad star 5.000 godina, svačiji i ničiji, odlukom Ujedinjenih nacija proglašen je otvorenim i međunarodnim. Grad u kome je skoro svaki kamen istorija i u kom svaki posetilac bar na trenutak postane hodočasnik. Jerusalim je jedan od najstarijih gradova na svetu i izvorište tri najveće monoteističke religije. Okružen zidovima, stoji već hiljadama godina grad oko kojeg su se lomila koplja od osnivanja u 15. veku p.n.e., pa sve do današnjih dana.

Kolevka tri vere
U starom delu Jerusalima, opasanom zidinama, na samo nekoliko kvadratnih kilometara, nalaze se najsvetija mesta tri svetske vere. Jevrejstvo bi bez Jerusalima, bez Zida plača, bilo nezamislivo. Takođe, i hrišćanstvo bez Hrama groba i vaskrsenja Hristovog. Islam se poslednji pojavio, on smatra da se prorok Muhamed sa jerusalimskog brda uzdigao u nebo.
Neki delovi Jerusalima su podjednako sveti svima, i tu nastupaju teškoće. Najveći problem je, ipak, prostrano brdo u istočnom delu, gde se već vekovima nalazi ogromna džamija. Na tom brdu je u vreme pre Hrista stajao velelepni jevrejski Solomonov hram. U današnje vreme postoji želja da se na istom mestu hram obnovi. Arapi to doživljavaju kao objavu rata celom islamskom svetu. Strasti su na obe strane veoma izražene.
Stotine crkava i džamija najčešće deli samo kameni zid. Iako su u ovom gradu odnosi između Arapa i Jevreja više nego napeti, po zakonu su svi verski objekti dostupni. Najveći broj pravoslavnih svetih mesta čuvaju muslimani, a dve turske porodice koje čuvaju Hristov grob spadaju u najbogatije ljude u Jerusalimu. Svaki vernik ovde ostavlja prilog na ploči groba Gospodnjeg i pali sveće, a cena jedne sveće je dolar.

Hrišćanstvo
Raznolikost hrišćanskog prisustva je jako uočljiva. Samo u Jerusalimu se ispovedaju trideset dve različite hrišćanske veroispovesti. Vekovima su se žestoko sukobljavali predstavnici raznih veroispovesti zbog posedovanja prava nad svetim mestima. Hrišćani su Jerusalim načinili središtem svetske religije pre dve hiljade godina. Kao mesto Isusovog stradanja. U Vitlejemu se nalazi najstarija crkva na svetu - Crkva rođenja u kojoj je smeštena i pećina rođenja. To je jedina crkva koju nisu dirali ni Persijanci ni Arapi, a porušili su gotovo sve crkve i manastire. U 6. veku, kad su Persijanci rušili sve pred sobom, u ovoj bogomolji su zatekli mudrace sa istoka i u njihovoj odeći prepoznali svoje pretke, te su odustali.
U 12. veku krstaši su obnovili sve porušene crkve.

Spomenici
Jedno od najposećenijih mesta je ostatak Solomonovog hrama, Zapadni zid, poznatiji kao Zid plača. Jevreji iz celog sveta dolaze da se mole ispred ovog zida ostavljajući poruke na hartiji u pukotinama zida. Ovde se, takođe, mole i hasidi - vernici sa dugačkim zulufima, crnom bradom, u crnim odorama i sa šeširima koji liče na cilindre. Religija im ne dozvoljava da rade subotom, pa su svi važni uređaji u domaćinstvima programirani da na taj dan (šabat) rade sami. Petak je dan kada se većina jevrejskog stanovništva priprema za šabat, jer on traje od petka uveče do subote uveče. Za to vreme ljudi se pozdravljaju „šabat šalom" (mir subotom).
Posetiocima je takođe zanimljiva i ulica kojom je Hrist prošao kada je vođen na raspeće. Njeno ime je Via Dolorosa, što znači Put suza. U ulici su označena mesta na kojima je Isus padao noseći krst. Danas se tu nalazi pijaca. Na brdu Golgota, gde je Hrist razapet, danas se nalazi crkva, a u rupu u zemlji u koju je bio poboden krst posetioci stavljaju ruke.

Srpski manastir u Jerusalimu
Sveti Sava je među prvim Srbima posetio Jerusalim, i to dva puta. Na povratku sa drugog, upokojio se u Bugarskoj. Pravoslavni vladari, naši takođe, hodočastili su u Svetu zemlju i bogato darivali tamošnje crkve i manastire. Srbi su nekada imali svoj manastir u Jerusalimu, nedaleko od groba Gospodnjeg. On je bio posvećen svetom arhangelu Mihailu. Ovaj manastir i danas postoji, a već više vekova je pod upravom Grka, odnosno Jerusalimske patrijaršije.