Restauracija crkve u okviru smederevske Tvrđave

Temelji crkve u okviru smederevske Tvrđave biće obnovljeni i postaće dostupni posetiocima kao još jedna atrakcija najveće ravničarske tvrđave u Evropi. Ova crkva, koja je otkopana prošle godine, podignuta je u devetom veku, 500 godina pre same Tvrđave, a kroz istoriju korišćena je kao pravoslavna i katolička crkva, ali i kao džamija.

U Regionalnom zavodu za zaštitu spomenika završen je projekat restauracije, a ako sve bude išlo po planu, do narednog septembra biće okončani obnova i konzervacija.


- Planirana je rekonstrukcija zidova priprate, naosa i prve faze oltara u visini koja ne prejudicira postojanje otvora. U drugoj fazi projekat predviđa prezentaciju starije turske dogradnje, podno popločavanje objekta iz tog perioda i obnovu osnove minareta. Repliciraćemo i severni pilaster, koji sada praktično ne postoji, a proširićemo i ceo kompleks čišćenjem terena kako bi posetioci mogli da priđu - objašnjava Veroljub Ranković, direktor Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture.

S obzirom na to da ne postoji nikakva slika, prikaz ili pisani trag kako su izgledale te, sve na jednom mestu, crkve i džamije, ovo je izazov za stručnjake. Jer prvu promenu objekat je doživeo kada je podignuta Tvrđava. Na temeljima vizantijske crkve iz 9. veka podignuta je nova, veća. Ta crkva potrajala je tek dve decenije. Konačnim padom pod Turke 1459. godine Smederevo gubi prethodni značaj, a crkva biva porušena. Umesto nje, podignuta je džamija, čijeg minareta se obrisi i danas jasno vide. Kada je Austrija, krajem 17. i početkom 18. veka, ovladala ovim prostorom, džamija je pretvorena u katoličku crkvu dograđivanjem oltarskog dela. Turci su ubrzo povratili Smederevo, crkva je srušena i nikada više nije ni napravljena ni obnovljena. Sada će to prvi put biti učinjeno, u pojedinim delovima do metar i 80, negde do dva metra visine, do kote koju stručnjaci mogu da rekonstruišu na osnovu činjeničnog stanja koje im sugerišu temelji.


- Nadzemni ostaci su velikim delom propali, stanje se pogoršalo, pogotovo posle poplave 2006. godine, i ovo je poslednji čas da se nešto uradi - kaže Ranković.
Čitav projekat konzervacije, restauracije i, konačno, prezentacije košta oko sedam miliona dinara. Lokalna samouprava se obavezala da učestvuje sa 2,1 milion, a za ostatak od pet miliona konkurisalo se kod Ministarstva kulture. Konkurs je ovih dana završen i u zavodu se nadaju pozitivnom odgovoru. Procena je da bi sve moglo da bude završeno do jeseni, dakle u vreme kada Smederevo po tradiciji ima najviše turista, ali i ekskurzija koje ionako pohode Tvrđavu kao obaveznu destinaciju na turi kroz ovaj kraj Srbije.

Otkrivena slučajno
Mali trihotomni sakralni objekat podignut je na ovom mestu u vreme kada nije bilo ni grada, a kamoli bedema koji će ga kasnije opasivati. Kada je despot Đurađ započeo gradnju tvrđave, u prvoj polovini 15. veka, obnovio je crkvicu u vizantijskom stilu koja je tu postajala i proširio je. Bila je to prva od četiri dogradnje. Na nesreću, dva puta je i rušena do temelja, poslednji put nije obnovljena, tako da su ostaci pronađeni tek 1981. godine, a i to sasvim slučajno, kad je kopan sistem drenažnih bunara za odvod podzemnih voda iz Tvrđave u Dunav. Istraživanje je preuzeo doktor Mlađan Cunjak i tada je došlo do otkrića svih objekata koji se i danas vide


Izvor

Hoce je naparviti kakva je i pre bila?

Hoce biti rekonstrukcija crkve ili dzamije?